Toezicht Defensie 2020 in vogelvlucht
Bij Defensie zijn interne toezichthouders actief op verschillende terreinen. Zij hebben de gezamenlijke ambitie om de komende jaren de kwaliteit en de samenhang van hun toezicht te versterken, om zo het effect en de zichtbaarheid ervan te vergroten. In 2020 hebben zij het Toezichtberaad Defensie geformeerd als hét samenwerkingsverband voor het interne toezicht bij Defensie. Een van de initiatieven van het beraad is het document ‘Toezicht Defensie 2020 in vogelvlucht’. Hierin schetsen de toezichthouders op basis van hun toezicht enige algemene beelden van de defensieorganisatie. Dit past bij de reflectieve functie van het toezicht. Het is een aanvulling op de afzonderlijke jaarverslagen waarin de toezichthouders besteden aan de ontwikkelingen op hun eigen terrein.
Een van de beelden gaat over deskundig personeel. Verscheidene toezichthouders signaleren dat door opleidingsachterstanden en gebrekkige trainingsmogelijkheden de deskundigheid op de werkplek op diverse terreinen onder druk staat. Defensie werkt aan verbeteringen in de opleidingen en het is duidelijk dat het personeel de wil heeft om zijn werk goed te doen. Het besef om aan wet- en regelgeving te voldoen, is ook aanwezig. In de praktijk is echter vaak sprake van een spanningsveld tussen datgene wat volgens de regelgeving moet, het beschikbare personeel en de aanwezige kennis, operationele druk en de can do mentaliteit die Defensie veelal kenmerkt. Defensie slaagt er nog onvoldoende in dit spanningsveld te doorbreken. De toezichthouders vragen nadrukkelijk aandacht voor dit probleem, hoe hardnekkig en complex het ook is.
Op het gebied van veiligheid zien de toezichthouders dat defensieonderdelen verschillende veiligheidsmanagementsystemen in gebruik hebben en dat de gebruikers daar op uiteenlopende manieren mee omgaan. Toezichthouders signaleren ook dat het melden van incidenten niet overal bij Defensie op uniforme wijze gebeurt. De toezichthouders zien dat Defensie met verbeteringen aan de slag is, maar onderstrepen nog eens het belang van goedwerkende veiligheidsmanagement- en meldingssystemen bij Defensie.
De andere beelden die te lezen zijn in ‘Toezicht Defensie 2020 in vogelvlucht’ betreffen het veiligheidsbewustzijn, de staat van infrastructuur, de afhankelijkheid van interne en externe dienstverleners en partners, de wet- en regelgeving en ten slotte COVID-19 en Defensie.
Zonder uitzondering zagen de toezichthouders de afgelopen jaren in de praktijk herkenbare verschijnselen als gevolg van de decennialange bezuinigingen op het defensiebudget. Defensie heeft de afgelopen jaren meer financiële armslag gekregen. Er wordt hard gewerkt en de plannen zijn veelbelovend, maar alle inspanningen zullen langere tijd moeten worden volgehouden om op een toereikend niveau van kwaliteit en veiligheid te komen. Het blijft zaak de medewerkers op de werkvloer mee te nemen in de ontwikkelingen zodat zij werkelijk vooruitgang ervaren
Toezichtberaad
Hoewel hun werkterreinen, hun taken en bevoegdheden en hun organisatorische ophanging uiteenlopen, hebben de toezichthouders bij Defensie zich in 2020 verenigd in het Toezichtberaad Defensie. Het gaat om de Inspectie Militaire Gezondheidszorg, de Inspectie Veiligheid Defensie, het Korps Militaire Controleurs Gevaarlijke Stoffen, de Militaire Luchtvaart Autoriteit, de Beveiligingsautoriteit en de Functionaris Gegevensbescherming. De Inspecteur-Generaal Veiligheid is als coördinerend toezichthouder voorzitter van het beraad. De Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht neemt als toehoorder deel aan het beraad. De IGK is geen toezichthouder, maar zijn onderzoeken verrijken wel het inzicht in de staat en het functioneren van de defensieorganisatie.