De Inspectie Veiligheid Defensie waarschuwt, maar ziet ook kansen
In een periode waarin de Russische inval in Oekraïne de politieke agenda van Europa domineert, vraagt de Inspectie Veiligheid Defensie (IVD) in haar jaarverslag Defensie alert te zijn op de eigen veiligheid. Immers, door het toenemende beroep op de krijgsmacht kan de neiging ontstaan minder strikt om te gaan met de veiligheidsnormen. Deze regeerperiode wordt fors geïnvesteerd in Defensie en ook hierbij mag veiligheid niet worden veronachtzaamd. Door in elk plan en elk project veiligheid een expliciet aandachtspunt te maken, verweeft Defensie veiligheid met de ontwikkeling van haar operationele slagkracht. De IVD adviseert de minister van Defensie hier opdracht voor te geven.
Dit zijn de belangrijkste twee boodschappen van de Inspecteur-Generaal Veiligheid Wim Bargerbos in zijn jaarverslag over 2021. De IVD ziet dat Defensie inspectierapporten omarmt en aanbevelingen omzet in verbetermaatregelen. Niettemin noopt het totaalbeeld in het jaarverslag Defensie onveranderd tot alertheid als het om veiligheid gaat. In haar verslag schetst de inspectie het beeld van een uitgeklede organisatie, die na drie decennia van bezuinigen de ondergrens te dicht is genaderd. Het kost geld maar ook tijd om de situatie structureel te verbeteren. Hoewel veiligheid sinds 2018 ontegenzeggelijk meer aandacht krijgt, blijft alertheid dus geboden in de komende periode van herstel en versterking.
De inspectie noemt in haar jaarverslag daarvoor drie redenen:
1. Druk op het defensiepersoneel
Allereerst ziet zij als patroon in haar onderzoeken dat de toegenomen druk op de defensieorganisatie de veiligheid negatief beïnvloedt. Het gaat om de druk op medewerkers door de krimp van de organisatie, druk door schaarste van materieel, een beperkt opleidingsniveau van personeel, tekortkomingen in de medische keten en de krimp van ondersteunende diensten. De beschikbaarheid van meer geld is een belangrijke voorwaarde om deze knelpunten aan te pakken, maar het is geen wondermiddel. De beweging van krimp naar uitbreiding vergt namelijk ook tijd. Als Defensie zich daar niet op instelt, neemt de druk op het personeel de komende tijd niet af maar verder toe.
2. Verschuivende veiligheidsnormen
Veiligheidsnormen zijn niet in steen gebeiteld en de naleving ervan is geen vanzelfsprekendheid. Dit komt onder meer door de druk vanuit het management om organisaties steeds doelmatiger te laten werken en het streven van medewerkers om het werk eenvoudiger uit te voeren. Organisaties kunnen hierdoor ongemerkt onveiliger worden en voorvallen getuigen daarvan. Er is geen reden te veronderstellen dat de defensieorganisatie zich aan deze wetmatigheid onttrekt. De inspectie roept Defensie daarom op alert te blijven, zodat de aandacht voor veiligheid niet verslapt.
3. Veiligheid in investeringen
Het verhoogde defensiebudget nodigt uit tot veel initiatieven. De inspectie vindt het belangrijk dat Defensie veiligheid daarin steeds expliciet als aandachtspunt meeneemt. Ook in tijden van groei is een veilige bedrijfsvoering geen luxe maar noodzaak. Veiligheid is geen deelaspect van bedrijfsvoering maar een belangrijk kenmerk, waarop Defensie binnen en buiten de organisatie zal worden beoordeeld.
IVD: toezicht op fysieke en sociale veiligheid bij Defensie
De Inspectie Veiligheid Defensie houdt toezicht op de fysieke en sociale veiligheid bij Defensie. Zij beoordeelt de werking van beleid en de uitvoering van regelgeving in de praktijk en onderzoekt ernstige voorvallen. Met haar toezicht wil de inspectie de veiligheidscultuur en het lerend vermogen van Defensie versterken.