Toezicht Defensie 2023: Aandacht blijft nodig voor de balans tussen ambitie en capaciteiten
De toezichthouders van Defensie, verenigd in het Toezichtberaad, publiceren ieder jaar hun afzonderlijke jaarverslagen. Daarnaast publiceren zij het gezamenlijke jaarbericht Toezicht Defensie 2023 in Vogelvlucht. Zowel de jaarverslagen als dit gezamenlijke jaarbericht zijn vandaag verschenen en aangeboden aan het parlement. Op basis van gemeenschappelijke trends in hun bevindingen in 2023 brengen de toezichthouders een hoofdboodschap en drie kernboodschappen onder de aandacht van de defensieorganisatie.
Hoofdboodschap
Door de verslechterde veiligheidssituatie in de wereld werkt Defensie met grote urgentie aan het op orde brengen van de operationele gereedheid. De eerste hoofdtaak, de verdediging van het eigen en het bondgenootschappelijk grondgebied, heeft daarbij absolute prioriteit. In dit proces van gereedstelling is de hoofdboodschap van de toezichthouders: Besteed onverminderd aandacht aan het herstel van de balans tussen de ambitie en de capaciteiten van de organisatie.
Uit de hoofdboodschap vloeien drie kernboodschappen voort.
Bereid de organisatie terdege voor op de groei van de personele en materiële capaciteit
Defensie kampt met structurele tekorten aan mensen en middelen, terwijl zij zich maximaal inzet om de krijgsmacht de komende jaren weer gereed te maken voor de eerste hoofdtaak. De toezichthouders onderstrepen dat spanningen die hiermee gepaard gaan op alle fronten in de organisatie voelbaar zijn en in goede banen moeten worden geleid. Naarmate de wervingsinspanningen van Defensie succesvoller zijn, neemt de druk op onder andere de logistiek, infrastructuur, interne opleidingen en zittende medewerkers nog verder toe. Daardoor kunnen veiligheid, beveiliging, gezondheid en compliance in het geding komen.
Breng het risicomanagementsysteem van de organisatie op een volwassen niveau
Het defensiebeleid moet gericht zijn op een wendbare krijgsmacht die op haar hoofdtaken is berekend. Een teveel aan eigen interne regels belemmert echter de vereiste sprong voorwaarts. Door minder of minder gedetailleerde regels kan de ruimte toenemen die Defensie de komende jaren denkt nodig te hebben, maar daarmee nemen niet als vanzelf de risico’s af. Integendeel, die kunnen toenemen. Daarom moet wat de toezichthouders betreft ruimte hand in hand gaan met een volwassen risicomanagementsysteem.
Besteed voldoende aandacht aan de opvolging en doorwerking van toezichtsignalen
De toezichthouders constateren dat hun aanbevelingen en kernboodschappen van de afgelopen jaren repeterende elementen bevatten. Zij zien dat de organisatie hun signalen serieus neemt, maar er nog beperkt in slaagt verbeteringen tot stand te brengen. De opleidingscapaciteit, de infrastructuur, het verantwoorde gebruik van nieuwe technologieën, en de versnipperde regelgeving bij Defensie blijven hardnekkige aandachtspunten in het toezicht.