Gedrag in een organisatie: twee kanten van de medaille
19-12-2023 Jachtvliegers bij de luchtmacht moeten onder de gevaarlijkste omstandigheden kunnen opereren. Tot de essentiële eigenschappen van een jachtvlieger behoren teamgeest, een hoge spanningsbehoefte en ook een hoge risicobereidheid. Dit heeft ook een keerzijde, zo constateert de inspectie na onderzoek naar een ongeval. Eigenschappen die onder operationele omstandigheden vereist zijn, kunnen daarbuiten verkeerd uitpakken en de veiligheid in gevaar brengen. Deze keerzijden verdienen meer aandacht van de luchtmachtleiding. Zij moet bewust kiezen welk gedrag zij koestert en welk gedrag zij wil veranderen.
De Inspectie Veiligheid Defensie roept Defensie op bewuster om te gaan met factoren die van invloed zijn op het gedrag van haar mensen en van de fysieke en sociale veiligheidsrisico’s die daarmee samenhangen. De luchtmacht is immers geen uitzondering. Jonge militairen met een hoge spanningsbehoefte en risicobereidheid, kameraadschap en een sterke groepsbinding, die zich ‘de punt van de speer’ van de krijgsmacht voelen, zijn op meer plekken in de defensieorganisatie te vinden.
Gekantelde vorkheftruck
De Inspectie Veiligheid Defensie presenteert vandaag de bevindingen uit haar onderzoek naar een ongeval in april 2022 op de Vliegbasis Leeuwarden. Twee F-35-vliegers raakten toen ernstig gewond. Zij waren tijdens een borrel na het werk gaan joyriden met een vorkheftruck, die kantelde na een te scherpe bocht.
Kenmerken individu, sociale omgeving en organisatiecultuur
Het gedrag van de direct betrokkenen en omstanders speelde een centrale rol bij het ontstaan van het ongeval. De inspectie richtte haar onderzoek daarom op het verklaren van dit gedrag. Zij keek naar de individuele kenmerken van een jachtvlieger, de sociale omgeving of groep en de organisatiecultuur. De inspectie concludeert dat gedragskenmerken en groepsdynamiek die in een operationele omgeving gewenst zijn, onder andere omstandigheden een keerzijde kunnen hebben waardoor de veiligheid in het gedrang kan komen. Zij adviseert het leiderschap van Defensie deze en andere tegenstrijdigheden onder ogen te zien. Voor hen is een sleutelrol weggelegd om hierin de goede balans te vinden.